Ik loop al jaren op de Rijswijkseweg langs dit monument maar tot op heden was het mij nog nooit opgevallen. Het is een klein monument dat ook nog op z'n plek staat dat je er makkelijk ongezien langs loopt. Pas nadat enkele bewoners mij erop wezen en zich afvroegen waar het monument voor stond werd mijn interesse gewekt.
Het monument op de hoek van de Rijswijkseweg met de Wenckebachstraat is nog geen 70 centimeter hoog en staat op een middenberm verscholen achter een Hagenaartje. Maar waar staat het monument voor?
Op de gedenksteen bij het monument staat onder andere geschreven "Rijswijkseweg geopend 15-12-1989". De Rijswijkseweg bestaat al sinds 1330 en was vroeger de belangrijkste toegangsweg naar Den Haag. In 1670 werd de weg als een van de eersten in Nederland verhard en werd tol geheven voor het noodzakelijke onderhoud. In 1907 kreeg de weg zijn huidige naam. De datum op de gedenksteen kan dus niet refereren naar de daadwerkelijke opening van de Rijswijkseweg. Maar met welke reden is het monument dan neergezet?
Als we het monument van dichterbij bekijken zien we dat het een soort wegdek moet voorstellen met daarop in het midden een tram. Heeft het monument dan iets te maken met de trambaan die daar loopt? Als we de geschiedenis bestuderen van de tram op de Rijswijkseweg leren we dat er al een paardentram reed omstreeks 1864. Daarna kwam de stoomtram en sinds 1923 reed de eerste elektrische tramlijn over de Rijswijkseweg richting Delft. Weer niets dat verwijst naar de datum die op de gedenksteen staat. We bezoeken daarom maar de bibliotheek om in de geschiedenis van het Haagse openbaar vervoer te duiken.
Als we kijken naar 1989 dan zien we dat de HTM dat jaar het 125 jarige jubileum van het openbaar vervoer vierde. Dat jaar werd er van alles georganiseerd. Zo waren er activiteiten rond het openbaar vervoer museum en gingen de feestelijkheden dat jaar gepaard met een optocht van oud tot modern materieel. Ook waren er diverse ritten met museumtrams voor publiek op verschillende lijnen van het tramnet.
Op de Rijswijkseweg tussen de Draaistraat en de Broekslootkade liep de rails van de tram tot 1989 gewoon op de straatweg. Door het toenemende verkeer werd besloten de tram ook hier een vrije baan te geven in het midden van de straat. Dit was op het tracé tussen de Hoornbrug en de Broeksloot en tussen de Laakbrug en Draaistraat al in een eerder stadium gedaan. Met de afronding van deze werkzaamheden in december 1989 en in het kader van het 125 jarige bestaan van de buitenlijn werd dus dit monument geplaatst ter hoogte van de Wenkebachstraat. Deze locatie is gekozen omdat dit vanaf Delft tot Scheveningen in die tijd, op z'n 10km tussen beide eindhaltes, halverwege het tracé was. Het monument is dus een viering dat over het gehele tracé een vrije baan voor de tram was gerealiseerd. De weg voor de tram werd dus letterlijk geopend zoals de gedenksteen aangeeft, weer een mysterie opgelost!